ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΙΑΚΩΒΟΥ ΓΙΑΚΟΥΜΗ ΣΤΗΝ "ΗΜΕΡΗΣΙΑ ΤΟΥ ΣΑΒΒΑΤΟΥ"

Του Γιώργου Ανδρή

Την αποτυχία της Οδηγίας για την ανακύκλωση Οχημάτων Τέλους Ζωής σε Ευρωπαϊκό και Ελληνικό επίπεδο αναλύει ο υπ. Διδάκτωρ του ΕΜΠ και Διαχειριστής της εταιρείας «Μονόλιθος ΕΠΕ» κ. Ιάκωβος Β. Γιακουμής στην «ΗτΣ». Ειδικά για την Ελλάδα ο κ. Γιακουμής εκτιμά πως βρισκόμαστε κάτω από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο ανακύκλωσης των οχημάτων τέλους ζωής και οι αιτίες της κακής περιβαλλοντικής απόδοσης και σε αυτόν τον τομέα είναι πολλαπλές, αλλά κυρίαρχη είναι η έλλειψη ελέγχων από τους αρμόδιους φορείς!

Συστηματική διαχείριση

Στη χώρα μας δεν γινόταν συστηματική διαχείριση των ΟΤΚΖ πριν από το 2004. Με την έκδοση του Προεδρικού Διατάγματος 116 αρχίζει και η δραστηριοποίηση του συστήματος της ΕΔΟΕ για τη συστηματική διαχείριση των......

ΟΤΚΖ. Η ΕΔΟΕ (Εναλλακτική Διαχείριση Οχημάτων Ελλάδος) αποτελεί το μόνο εγκεκριμένο και αδειοδοτημένο σύστημα (ΥΑ οικ.105136/ΦΕΚ907Β/17-6-2004) για την εναλλακτική διαχείριση των οχημάτων ΤΚΖ. Είναι μια αστική μη κερδοσκοπική εταιρεία, που συστάθηκε τον Ιανουάριο του 2004 από τους 33 επίσημους αντιπροσώπους αυτοκινήτων στην Ελλάδα, κατ' εφαρμογή του Ν. 2939/2001 περί ανακύκλωσης.

Το σύστημα το οποίο σχεδιάζεται από την ΕΔΟΕ είναι ένα «ανοικτό» σύστημα, δηλαδή αποδέχεται συνεργασία με όλους τους οικονομικούς παράγοντες, οι οποίοι διαθέτουν την απαιτούμενη τεχνογνωσία και τις προϋποθέσεις πλήρους συμμόρφωσης στις απαιτήσεις του Π.Δ. Σκοπός της ΕΔΟΕ είναι μετά την εναλλακτική διαχείριση και την ενσωμάτωση των βέλτιστων ευρωπαϊκών πρακτικών, η ανάδειξη στο ελληνικό επιχειρηματικό περιβάλλον της οικονομικής αξίας των ΟΤΚΖ και η προσέλκυση νέων επενδυτών.

Ωστόσο εφαρμόζοντας το ισοζύγιο, για την ίδια περίοδο 2004-2010 (με αναγωγή για τις χρονιές, που απουσιάζουν δεδομένα), δηλαδή: (Καινούργιες άδειες + Εισαγωγές μεταχ. - Διαφορά του στόλου - ΟΤΚΖ - Εξαγωγές μεταχ. = 1.732.471 +204.468 - 1.143.362 - 364.605 - 5.376 = 423.596) παρατηρούμε ότι υπάρχουν περίπου 424.000 αυτοκίνητα (ή το 54% του συνόλου των οχημάτων τέλους ζωής) με άγνωστο προορισμό και κατάληξη, ενώ θα έπρεπε το ισοζύγιο αυτό φυσικά να είναι μηδενικό ή τουλάχιστον όσο το δυνατόν ελάχιστο.

Περιβαλλοντική απόδοση
Η εφαρμογή της Οδηγίας ύστερα από 13 χρόνια έκδοσής της είναι σχεδόν ανεφάρμοστη στο μεγαλύτερο μέρος της και οι στόχοι που έχουν τεθεί μοιάζουν ακόμα πολύ μακρινοί. Επίσης η αναποτελεσματικότητα στο να υπάρχει μια κοινή αντιμετώπιση της ανακύκλωσης των ΟΤΚΖ για κάθε κράτος-μέλος αποτελεί ένα ακόμα σημείο προστριβής με την Οδηγία.

Ειδικότερα, η Ελλάδα βρίσκεται κάτω από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο ανακύκλωσης των οχημάτων τέλους ζωής. Οι αιτίες της κακής περιβαλλοντικής απόδοσης της χώρας μας και σε αυτόν τον τομέα είναι πολλαπλές, αλλά κυρίαρχη είναι έλλειψη ελέγχων από τους αρμόδιους φορείς (ΕΔΟΕ, ΥΠΕΚΑ, Επιθεωρητές Περιβάλλοντος, Τελωνιακές Αρχές) των ανεξέλεγκτων παράνομων εξαγωγών υλικών προς ανακύκλωση ή επαναχρησιμοποίηση προς τη Βουλγαρία.

Είναι κοινή πρακτική, γυρολόγοι προερχόμενοι από τη γειτονική χώρα (με βανάκια ή φορτηγά που φέρουν βουλγάρικες πινακίδες) να αγοράζουν (χωρίς παραστατικά και χωρίς την παραμικρή περιβαλλοντική φροντίδα) τα μέρη των οχημάτων που έχουν αξία (π.χ. μηχανές, καταλύτες, μπαταρίες κ.λπ.) εγκαταλείποντας τα υπόλοιπα μη διαχειρίσιμα υλικά είτε σε ανεξέλεγκτες χωματερές είτε σε δασικές περιοχές, επιβαρύνοντας περαιτέρω το περιβάλλον.

Τι συμβαίνει σε άλλα κράτη της Ε.Ε.

Η ποιότητα των στατιστικών για την ανακύκλωση των οχημάτων ποικίλλει στην Ευρώπη, παρ' όλο που υπάρχουν σημάδια βελτίωσης της κατάστασης λόγω της εφαρμογής της κοινοτικής Οδηγίας. Εν τούτοις σε μερικές χώρες δεν είναι ακόμα εφικτό να εκτιμηθεί ακριβώς ο αριθμός των ΟΤΚΖ που οδηγούνται για ανακύκλωση κάθε χρόνο, καθώς σε καμιά περίπτωση όλα τα παλαιά αυτοκίνητα δεν διαχειρίζονται όπως ορίζει η Οδηγία:

• Η εξαγωγή μεταχειρισμένων αυτοκινήτων πριν φτάσουν στο τέλος κύκλου ζωής τους αποτελεί σημαντικό χαρακτηριστικό της ευρωπαϊκής αγοράς αυτοκινήτου.
• Η νόμιμη εμπορία μεταχειρισμένων υποκρύπτει και παράνομες δραστηριότητες, όπως η εξαγωγή κλεμμένων ή διαλυμένων αυτοκινήτων.
• Αρκετά αυτοκίνητα εγκαταλείπονται ή βρίσκονται σε γκαράζ παρά οδηγούνται για ανακύκλωση.
• Ενας σημαντικός αριθμός αυτοκινήτων σε μερικές χώρες επεξεργάζονται από μη αδειοδοτούμενες επιχειρήσεις.

Επιπλέον, μπορούμε να αναφέρουμε ότι ο ορισμός για το πότε ένα παλαιό αυτοκίνητο χαρακτηρίζεται ως ΟΚΤΖ υπόκειται σε διαφορετικές προσεγγίσεις και σε υψηλούς βαθμούς υποκειμενικότητας από την κάθε χώρα. Μπορεί κάλλιστα σε μερικές χώρες να επιτρέπεται η κυκλοφορία τέτοιων οχημάτων, ενώ σε άλλες όχι.

Αλλωστε σύμφωνα με τη μελέτη «European second-hand car market analysis 2010», που εκπονήθηκε προς όφελος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής (DG Climate Action) απεικονίζονται γλαφυρά τα αποτελέσματα της καθολικής ισορροπίας του στόλου των αυτοκινήτων στην Ε.Ε. των 27 για το έτος 2008. Σύμφωνα με αυτή την ανάλυση 4,1 περίπου εκατομμύρια ΟΤΚΖ (ή το 40% του συνολικού αριθμού των οχημάτων τέλους ζωής) εμφανίζουν άγνωστο προορισμό και όπως ξεκάθαρα αναφέρεται στη μελέτη η πλειοψηφία αυτών θα πρέπει να θεωρηθεί ως εγκαταλελειμμένα ή συσσωρευμένα παρά ως μεταχειρισμένα εξαγωγών ή πηγή ανταλλακτικών.