Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΙΚΩΝ ΔΑΝΕΙΩΝ

Πολλοί ίσως να νομίζετε ότι είναι πρώτη φορά που η χώρα μας
απειλείται απο πτώχευση και αναγκάζετε να δανειστεί με υπερβολικούς τόκους. Εδώ και 200 χρόνια οι μεγάλες δυνάμεις
σε ρόλο τοκογλύφου έχουν κάνει τα πάντα για υπερχρεώσουν την Ελλάδα μέσο του δανεισμού και να την ελέξουν.
Υπήρχαν βέβαια φιλότιμες προσπάθειες απο κάποιους ηγέτες αλλά δεν δεν βρήκαν ανταπόκριση από τους άλλους που έπαιξαν το παιχνίδι των ξένων.
Ο Καποδίστριας για να γλυτώσει το κράτος από τους τοκογλύφους έβαλε από την τσέπη του 50.000 γαλλικά φράγκα. Ο Όθωνας κάτω από μεγάλες πιέσεις για να αποφύγει το δανεισμό και τους πρόσθετους φόρους των δανειστών, κυρίως των Άγγλων, που απώτερο σκοπό είχαν τον έλεγχο της βασιλικής εξουσίας, προσέφερε βασιλική χορηγία 200.000 δραχμές!!!

Πνιγμένη στα δάνεια η Δημόσια Οικονομία από το 1824 και οι πολιτικοί μας προσποιούνται πως δεν γνωρίζουν τίποτα.
Το Δημόσιο Χρέος υπήρξε το κυρίαρχο στοιχείο από την εποχή του Καποδίστρια, του Όθωνα, του Τρικούπη, του Μαρκεζίνη και συνεχίζει μέχρι σήμερα. Η Αντιπολίτευση κατακρίνει την Κυβέρνηση που αναγκάζεται να προσφύγει στο δανεισμό, λες και επί εποχής της δεν γνώριζαν τίποτα για το θέμα αυτό.
Ο επαναστατικός αγώνας για την απελευθέρωση της χώρας από τους Τούρκους απαιτούσε επιτακτικά στρατιωτικό εξοπλισμό και κυρίως ενίσχυση του στόλου. Οι τάσεις του εμφυλίου ήσαν εμφανείς ανάμεσα στους κοτζαμπάσηδες και τους οπλαρχηγούς από την άλλη. Επικεφαλείς των πρώτων ήταν ο Μαυροκορδάτος και ο Κουντουριώτης φιλικά προσκείμενοι στους Άγγλους και των δεύτερων ο Κολοκοτρώνης, φίλος των...... Ρώσων. Ο Κολοκοτρώνης μόλις ανέλαβε την εκτελεστική εξουσία πήγε στην Αγγλία για να ζητήσει δάνειο. Οι Άγγλοι φάνηκαν θετικοί στο αίτημα με απώτερο σκοπό τους το "διαίρει και βασίλευε". Εάν η Επανάσταση ολοκληρωνόταν θα παρουσιαζόντουσαν ως "οι μεγάλοι πολιτικοί ευεργέτες" και θα έθεταν στο περιθώριο την ενοχλητική ρωσική επιρροή (Ιστορικό Αρχείο Γ. Ρωμαίου).
Με τον τρόπο αυτό πήραν δύο δάνεια το 1824 και το 1825. Όπως και σήμερα έτσι και τότε οι όροι των τραπεζιτών ήταν ληστρικοί. Έτσι λοιπόν το πρώτο δάνειο ήταν της τάξης των 800.000 στερλινών, αλλά η Ελλάδα μόνο τις 308.000 στερλίνες καρπώθηκε μαζί με κάποια πολεμοφόδια της τάξης των 11.900 στερλινών.
Το δεύτερο δάνειο ήταν της τάξης των 2.000.000 στερλινών. Ακολουθήθηκε και εδώ η ίδια ληστρική δανειοδότηση… Από τις 1.100.000 στερλίνες θα κρατηθούν διάφορα ποσά για τόκους, έξοδα, μεσιτικά και προηγούμενα δάνεια συνολικού ύψους 529.000 στερλινών. Εστάλησαν στην Αμερική 156.000 στερλίνες για την κατασκευή ατμοφρεγατών και παρέμειναν στην Αγγλία 123.000 στερλίνες για την κατασκευή έξι ατμοκίνητων πλοίων. Ακόμα δόθηκαν 37.000 στερλίνες στον Άγγλο ναύαρχο Κόχραν που ανέλαβε να ηγηθεί του στόλου αυτού. Τελικά έφθασαν στην Ελλάδα από τα 2.000.000 στερλίνες οι 190.000, οι οποίες και θα σπαταληθούν στις εμφύλιες αναμετρήσεις την εποχή που ο Ιμπραήμ έφθανε ανενόχλητος στην Πελοπόννησο.


Ας δούμε όμως τι έγιναν τα έξι πλοία που παραγγέλθηκαν έναντι του ποσού των 123.000 στερλινών στους Άγγλους. Η "Καρτερία" έφθασε στην Ελλάδα σε κακή κατάσταση με καθυστέρηση 13 μηνών το Σεπτέμβριο του 1826. ο "Ακαταμάχητος" κάηκε στον Τάμεση. Η "Επιχείρηση" μόλις βγήκε στο πέλαγος κινδύνεψε να βουλιάξει γιατί διερράγησαν τα καζάνια. Από τα υπόλοιπα τρία μικρότερα το "Ερμής" θα φθάσει με χαλασμένη μηχανή και θα χρειαστεί η αντικατάστασή της. Από τα παραπάνω γίνεται αντιληπτός ο ρόλος των Άγγλων τραπεζιτών και ναυπηγών για τη διεκδίκηση της "μίζας". Είχε όμως τελειώσει η Επανάσταση και είχε φθάσει ο πρώτος Κυβερνήτης Ιωάννης Καποδίστριας
Σε ότι αφορά τις δύο φρεγάτες που παραγγέλθηκαν στην Αμερική έναντι του ποσού των 156.000 στερλινών έχουν και αυτές την ίδια περιπέτεια. Ο "φιλέλληνας" Γουίλιαμ Μπάγιαρντ ανέλαβε τη ναυπήγησή τους. Έπειτα από απανωτές καθυστερήσεις και συνεχή ανατίμησή τους τελικά θα κατασκευαστούν 2 φρεγάτες και η υπόθεση θα φθάσει στα δικαστήρια. Η μία φρεγάτα θα δοθεί στην Ελλάδα και η άλλη στο αμερικανικό ναυτικό, στη μισή όμως τιμή από εκείνη που πλήρωσε η Ελλάδα. Η φρεγάτα αυτή θα πυρποληθεί από τον Μιαούλη όταν ξέσπασε το κίνημα για την ανατροπή του Καποδίστρια.


Βλέπουμε λοιπόν ότι στα σκάνδαλα της Αγγλίας προστέθηκαν αυτά της Αμερικής και η ζημιά προερχόταν κυρίως από αυτούς που αυτοονομάζονταν φιλέλληνες.
Το 1827 ήλθε η πρώτη ουσιαστική πτώχευση λόγω αδυναμίας καταβολής των τοκοχρεολυσίων των δανείων του 1824 και 1825.
Το 1843 ήλθε η δεύτερη πτώχευση όταν διακόπηκε η εξόφληση των δόσεων του δανείου των 60.000.000 γαλλικών φράγκων που είχε δοθεί στη Βαυαροκρατία με την εγγύηση των προστάτιδων δυνάμεων. Το δάνειο αυτό εξανεμίστηκε στην αποπληρωμή των δόσεων των δύο αγγλικών δανείων.
Όταν ανέλαβε ο Καποδίστριας, βρήκε καμμένη γη. Αναζήτησε και αυτός με τη σειρά του δάνειο. Βρήκε όλες τις πόρτες κλειστές λόγω της επισφάλειας του δανεισμού - κάτι αντίστοιχο με το σήμερα, όπου όποιος μας δανείζει ανεβάζει στα ύψη τα επιτόκια.
Οι Άγγλοι δεν τον ήθελαν, τον κατηγορούσαν ως άνθρωπο των Ρώσων. Αναγκάστηκε να αντιμετωπίσει το πρόβλημα βάζοντας από την τσέπη του 50.000 γαλλικά φράγκα, συγκεντρώνοντας και συνεισφορές ομογενών και φιλελλήνων, με αποτέλεσμα να παράγει σημαντικό έργο. Στο βασιλιά Όθωνα επικεντρώθηκαν οι πιέσεις των δανειστών και κυρίως των Άγγλων με απώτερο σκοπό τον έλεγχο της βασιλικής εξουσίας. Ο Όθωνας απέφυγε το δανεισμό και τους πρόσθετους φόρους. Προσέφερε τη βασιλική χορηγία από 200.000 δραχμές και προέβη σε περικοπές δαπανών με μείωση των στρατιωτικών και των υπαλλήλων.
Η τρίτη στάση πληρωμών θα γίνει το 1893, που συμπίπτει με το τέλος της διακυβέρνησης της χώρας από τον Χαρίλαο Τρικούπη. Η τέταρτη θα γίνει το 1932 επί Ελευθερίου Βενιζέλου.
Οι τρεις πρώτες οφείλονταν κατά κύριο λόγο στους αβάστακτους φόρους που είχαν επιβάλει οι ξένοι κεφαλαιούχοι. Τα νέα δάνεια εξυπηρετούσαν τα προηγούμενα και πάει λέγοντας, όπως άλλωστε συμβαίνει και επί των ημερών μας. Η στάση πληρωμών επί Βενιζέλου οφειλόταν κατά κύριο λόγο στη διεθνή οικονομική κρίση του 1929. Και βέβαια η στάση πληρωμών δεν εσήμαινε και απαραίτητα "κανόνι". Εσήμαινε αναστολή πληρωμών. Όλα τα προπολεμικά δάνεια διακανονίστηκαν από την κυβέρνηση Παπάγου το 1952-53 με υπουργό τον Σπ. Μαρκεζίνη.
Ο Χ. Τρικούπης θα κυβερνήσει τη χώρα για εννέα χρόνια 1882-1895 και θα θέσει τα θεμέλια για ένα σύγχρονο κράτος. Ο ηγέτης αυτός πίστευε ότι οι πόροι πρέπει να προέλθουν από τους φόρους χωρίς αυτό να σημαίνει ότι θα μπορούσε να αποφύγει και τον εξωτερικό δανεισμό. Ο Τρικούπης εσύναψε επτά δάνεια με ληστρικούς όρους. Από το ονομαστικό ποσό των 643.000.000 χρυσών φράγκων θα μπουν στο ταμείο μόνο τα 463 εκατ.
Και ερχόμαστε εδώ να επισημάνουμε κάτι πολύ σημαντικό που χαρακτηρίζει την εποχή αυτή. Τα δάνεια δεν σπαταλήθηκαν σε κομματικούς σκοπούς όπως σήμερα, αλλά σε σημαντικά έργα υποδομής. Ολοκληρώθηκε η διώρυγα της Κορίνθου, κατασκευάστηκαν 907 χλμ. σιδηροδρομικών γραμμών και 1446 χλμ. αμαξιτών δρόμων. Αυξάνονται οι επενδύσεις, οι εξαγωγές και γίνεται πράξη η μετατροπή της Αθήνας σε σύγχρονη πόλη. Έχουμε την εμφάνιση στο ναυτικό των σκαφών "Ύδρα" "Σπέτσες" και "Ψαρά".


Στις εκλογές του 1890 ο Τρικούπης θα "πληρώσει" την πολιτική των φόρων. Θα τον διαδεχθεί ο Δηλιγιάννης, ο οποίος και θα τον παραπέμψει στο Ειδικό Δικαστήριο με την κατηγορία της σπατάλης του Δημοσίου χρήματος. Ο 1892 ο λαός θα διορθώσει το λάθος του 1890 και θα τον φέρει πάλι στην εξουσία με ισχυρή πλειοψηφία. Όμως καταφεύγει πάλι σε νέους φόρους που αυξάνουν τη λαϊκή αντίδραση. Οι ξένοι κεφαλαιούχοι είναι πρόθυμοι να προσφέρουν νέα δάνεια με στόχο να ελέγξουν απόλυτα την οικονομία και τη χώρα. Ο Τρικούπης ζητά από τους Άγγλους δάνειο 3.500.000 στερλινών για να στηρίξει τα Ελληνικά χρεόγραφα. Ο Τρικούπης ζητεί την επικύρωσή του από τη Βουλή. Οι Άγγλοι αρνούνται και ο βασιλιάς Γεώργιος Α΄ αρνείται να επικυρώσει το δάνειο με διάταγμα. Ο Τρικούπης αναγκάζεται σε παραίτηση και ο βασιλιάς διορίζει πρωθυπουργό τον Σωτήρη Σωτηρόπουλο.
Η χρεοκοπία είχε επέλθη προτού ο Τρικούπης αναλάβει για τελευταία φορά την πρωθυπουργία το 1893. Τότε αναφώνησε στη Βουλή το περίφημο "Δυστυχώς επτωχεύσαμεν". Συνάμα προσπαθεί να κάνει διακανονισμό με τους δανειστές. Εκείνοι ζητούν να έχουν υπό τον έλεγχό τους όλα τα κρατικά έσοδα. Ο Τρικούπης αρνείται. Μπροστά όμως στη συμμαχία Ανακτόρων και αντιπολίτευσης που υποκινούσαν διαδηλώσεις με σύνθημα κατά της πληρωμής των φόρων και της συμμετοχής στις διαδηλώσεις του διαδόχου του θρόνου (έφιππου), ο Χ. Τρικούπης το 1895 θα ανεβεί στα Ανάκτορα για να ζητήσει εξηγήσεις. Μετά τρεις μήνες τον Απρίλη του 1895 το κόμμα θα συντριβεί και ο ίδιος θα μείνει εκτός Βουλής. Ο διάδοχός του Δηλιγιάννης θα οδηγήσει τη χώρα το 1897 στον ατιμωτικό πόλεμο κατά της Τουρκίας. Με την ήττα θα έλθει και ο ΔΟΕ (Διεθνής Οικονομικός Έλεγχος) που θα εισπράττει για λογαριασμό των δανειστών τους φόρους. Ο ΔΟΕ θα καταργηθεί ύστερα από 80 χρόνια, το 1978.

Ηλίας Δημ. Ασπρούκος
πηγή