ΟΙ ΕΟΖ και τα ξόρκια

Πρόσφατα με αφορμή τον Στρατηγικό Σχεδιασμό της Περιφέρειας Ν. Αιγαίου συζητήθηκε έντονα το θέμα πιθανής δημιουργίας Ειδικών Οικονομικών Ζωνών (ΕΟΖ) στο Ν. Αιγαίο και ιδιαίτερα στη Σύρο.
Κάποιοι ξορκίζουν το συγκεκριμένο θέμα αλλά πριν αναφερθώ σε αυτό, δε μπορώ να αποφύγω μια παρατήρηση.
Στην πρόσφατη συνεδρίαση του περιφερειακού συμβουλίου στη Λέρο για ακόμη μια φορά φάνηκε πόσο λάθος ήταν η ενοποίηση των Κυκλάδων και των Δωδεκανήσων σε μια ενιαία περιφέρεια. Ας έλθουμε όμως στις ΕΟΖ.
Είναι αλήθεια ότι σε ορισμένες περιπτώσεις η δημιουργία ΕΟΖ σε ..........
διάφορες χώρες δημιούργησε προβλήματα σε τρεις τομείς:
α) Στην ελαστικοποίηση των σχέσεων εργασίας και την εκμετάλλευση του εργατικού δυναμικού.
β) Στη δημιουργία καταστάσεων αθέμιτου ανταγωνισμού προς άλλες επιχειρήσεις λόγω των ειδικών ρυθμίσεων που σχετίζονται με το θεσμοθετούμενο φορολογικό καθεστώς.
γ) Στην εκμετάλλευση πλουτοπαραγωγικών πηγών (πρώτες ύλες, δίκτυα υποδομής, εκτάσεις εγκατάστασης) στις περιοχές ορισμένων ΕΟΖ, χωρίς ουσιαστικό ανταποδοτικό αποτέλεσμα στις τοπικές κοινωνίες.
Είναι όμως άλλο τόσο αλήθεια ότι στις περισσότερες των περιπτώσεων οι ΕΟΖ λειτούργησαν ως αποτελεσματικός μηχανισμός οικονομικής ανάπτυξης, μείωση της ανεργίας και συμβολής στη βελτίωση της ευημερίας συγκεκριμένων περιφερειών. Τέτοια παραδείγματα έχουμε σε χώρες της Ενωμένης Ευρώπης, σε αναπτυσσόμενες χώρες όπως η Αίγυπτος και η Ινδία αλλά και από την άλλη πλευρά του Ατλαντικού όπως η περίπτωση του Πουέρτο Ρίκο. Το τελευταίο το ανέφερα διότι είναι κατά την άποψή μου το τέλειο παράδειγμα ΕΟΖ. Απέκτησε Σύνταγμα το 1952 (!) και σε ελάχιστα χρόνια αυτό το νησί απέκτησε τεράστια ανάπτυξη σε δύο τομείς, τον τουρισμό και τη φαρμακοβιομηχανία. Ουσιαστικά αποτέλεσε την πρώτη ΕΟΖ των Η.Π.Α. και σήμερα είναι το κέντρο της παγκόσμιας παραγωγής φαρμάκων. Άρα υπάρχουν και καλές πρακτικές να διδαχθούμε.
Ας έλθουμε στη Σύρο.
Το πρώτο ερώτημα είναι εάν μπορεί να δημιουργηθεί ΕΟΖ στη Σύρο. Η απάντηση είναι ότι κάτι τέτοιο είναι πολύ δύσκολο διότι:
1) Η Ελλάδα ως μέλος της Ευρωπαϊκής αλλά και Νομισματικής Ένωσης πρέπει να διαπραγματευθεί με τους εταίρους της για να πάρει την έγκριση, διότι οι ΕΟΖ γενικά θεωρείται ότι έρχονται σε αντίθεση με τους κανόνες ανταγωνισμού της Ευρωπαϊκής Ένωσης
2) Η Σύρος όπως και όλες οι ΕΟΖ στην Ελλάδα θα πρέπει να περιμένει νομοθετικές πρωτοβουλίες και συντονισμό τουλάχιστον πέντε υπουργείων και όλοι γνωρίζουμε την ταχύτητα και την αποτελεσματικότητα της δημόσιας διοίκησης στην πατρίδα μας. Αν συνυπολογίσουμε σε αυτή την διαδικασία την τοπική αυτοδιοίκηση όλων των βαθμών, τους συνδικαλιστικούς φορείς κλπ. το πράγμα γίνεται ακόμη πιο δύσκολο
3) Αν ξεπεράσουμε τα δύο πρώτα εμπόδια πρέπει να κάνουμε ελκυστική την ΕΟΖ στους επενδυτές. Αυτοί, πέρα από τις φορολογικές και εργασιακές ρυθμίσεις αναζητούν υποδομές σε γήπεδα (οικόπεδα), προσβασιμότητα, μέσα μαζικής μεταφοράς, διευκολύνσεις στις εμπορευματικές μεταφορές, ασθενή και ισχυρά δίκτυα, τραπεζικό σύστημα, υποδομές υγείας, ξεκάθαρες χρήσεις γης.
Οι ανάγκες αυτές προκύπτουν διότι οι ΕΟΖ απευθύνονται κυρίως σε δραστηριότητες εντάσεως εργασίας (π.χ. βιομηχανία, μονάδες συναρμολόγησης κλπ.) με έντονα εξαγωγικό χαρακτήρα.
Αλήθεια σήμερα η Σύρος πόσες από αυτές τις ανάγκες ή υποδομές μπορεί να ικανοποιήσει;
Το δεύτερο ερώτημα είναι εάν κινδυνεύει η Σύρος από τη δημιουργία ΕΟΖ. Οι απαντήσεις είναι συγκεκριμένες.
1) Αδιαμφισβήτητα οι ΕΟΖ μειώνουν την ανεργία
2) Τονώνουν την οικονομική δραστηριότητα μέσω των μεταφορών, της αύξησης της ιδιωτικής κατανάλωσης, την αύξηση των αναγκών στέγης, τις επενδύσεις κλπ.
3) Η Σύρος με την ανεπτυγμένη αστική δομή το μόνο που θα πρέπει να αποφύγει είναι η απειλή της μελλοντικής της τουριστικής ανάπτυξης και της υποβάθμισης του περιβάλλοντος.
Το τρίτο ερώτημα που τίθεται είναι εάν η δημιουργία ΕΟΖ μπορεί να συμβάλλει τοπικά στην υποβάθμιση των εργασιακών σχέσεων. Τα πράγματα είναι απλά διότι:
α) Οι εργασιακές σχέσεις ούτως ή άλλως είναι πολύ ελαστικές λόγω οικονομικής ύφεσης και μνημονίου
β) Οι νομοθετικές παρεμβάσεις για τη δημιουργία ΕΟΖ ορίζουν και το εργασιακό καθεστώς, άρα είναι κάτι που θα διαχειριστεί η κεντρική εξουσία για το σύνολο των ΕΟΖ στην Ελλάδα
γ) Από τη δημιουργία ΕΟΖ, ελάχιστα επηρεάζονται οι μορφές απασχόλησης του νησιού. Οι απασχολούμενοι στη ναυτιλία, την γεωργία, την κτηνοτροφία, τον τουρισμό, την προσφορά υπηρεσιών και οι αυτοαπασχολουμένοι καθώς και οι επιτηδευματίες δεν επηρεάζονται ουσιαστικά από τη δημιουργία ΕΟΖ. Απομένουν ουσιαστικά οι εργαζόμενοι στο Νεώριο. Μόνο που πρέπει να θυμηθούμε ότι το πρόβλημα του Νεωρίου είναι κυρίως θέμα ανταγωνιστικότητας στη διεθνή αγορά και ότι οι εργαζόμενοι εκτός του ότι σταδιακά συνεχώς μειώνονται, επιπλέον πληρώνονται με σημαντικές καθυστερήσεις.
Το τελευταίο ερώτημα που προκύπτει είναι εάν θα θέλαμε τη δημιουργία ΕΟΖ στη Σύρο.
Προσωπική μου άποψη είναι ότι εφόσον μπορέσουμε να διασφαλίσουμε την προστασία του περιβάλλοντος, θεωρητικά θα έπρεπε να είναι επιθυμητή (αν και αμφιβάλλω ότι μπορεί να γίνει ελκυστική) η δημιουργία ΕΟΖ στη Σύρο υπό προϋποθέσεις, εντατική προετοιμασία από πλευράς δήμου και περιφέρειας και ολοκληρωμένης και ξεκάθαρης στρατηγικής ανάπτυξης του νησιού. Οι συγκεκριμένες παράμετροι σχετίζονται κυρίως με το είδος και τη δομή των δραστηριοτήτων που θα ήταν επιθυμητές στα πλαίσια μιας ΕΟΖ στη Σύρο διότι είναι άριστη η ιδέα της ανάδειξης του τομέα νέων τεχνολογιών όμως δεν είναι η μόνη. Η σημαντικότερη παράμετρος για μια τέτοια απόφαση θα πρέπει να είναι το ποσοστό της προστιθέμενης αξίας τοπικά.
Κλείνοντας, θα ήθελα να θέσω και τρία ερωτήματα:
Α) Ο κος Μαχαιρίδης στην εισήγησή του μίλησε για τις τεράστιες δυνατότητες ανάπτυξης των νησιών. Γιατί δεν έγινε τίποτα ουσιαστικό στη Σύρο;
Β) Αλήθεια πιστεύει κανείς που έχει περπατήσει ελάχιστα στην αγορά ότι μπορεί να προσελκύσει ένα νησί του Αιγαίου την έδρα μεγάλων ναυτιλιακών εταιριών;
Γ)  Στα νησιά επιτύχαμε τον μειωμένο Φ.Π.Α. Μήπως αυτή η φορολογική διαφοροποίηση είναι μια πρωτόλια μορφή ΕΟΖ;


Γιώργος Α. Βακόνδιος
Υποψήφιος Βουλευτής Κυκλάδων Ν.Δ.