Ποια είναι τα όρια της σάτιρας;

"Κύριε συντάκτη του naxosfan. Kατ’ αρχήν σας συγχαίρω για την προσπάθειά σας που αφορά την ενημέρωση τον ουσιαστικό προβληματισμό και την αφύπνιση των συνειδήσεων των αναγνωστών σας.
Διαβάζοντας τα πολλά σχόλια στο άρθρο σας «Αθωώθηκε ο Γιώργος Καμβύσης» και βλέποντας μια στείρα αντιπαράθεση να διογκώνεται θα ήθελα να σας καταθέσω την άποψή μου.
Κάποιες φορές του κυρίου Kαμβύση ( ο οποίος είναι ευφυέστατος) του βγαίνει μια κακία και είναι απόλυτος σε κάποια πράγματα που λέει. Σίγουρα δε μπορεί να με αντιπροσωπεύσει μέσα από την εφημερίδα του ή την εκπομπή του μιλώντας για τα πράγματα που είναι δύσκολα σήμερα για τον απλούστατο λόγο ότι πληρώνεται και είναι το μοναδικό επάγγελμα που κάνει. Παριστάνει και λίγο τον αγωνιστή για να δείξει ότι είναι δίπλα στον απλό πολίτη για να έχει ακροαματικότητα και να πουλάει εφημερίδες, αλλά όχι και έτσι.
Λένε η σάτιρα δεν έχει όρια. Σίγουρα έχει. Αν οι καλλιτέχνες πούνε ότι έχει όρια η σάτιρα είναι σα να κόβουν το ψωμί οι ίδιοι από τον εαυτό τους. Δεν τους συμφέρει. Δε γίνεται όμως όταν η σάτιρα καταντάει χλευασμός να τη δεχόμαστε σαν αμάσητη τροφή. Είμαι σίγουρος ότι αν ειπωθεί για κάποιον από εμάς κάτι σαν......... αυτά που βλέπουμε και γελάμε, αν δηλαδή μπούμε στη θέση του κάθε σατιριζόμενου, από ένα σημείο και μετά δε θα μας αρέσει και θα δυσανασχετούμε, ειδικά όταν η πλάκα χοντραίνει.

Πρέπει να υπάρχουν όρια στη σάτιρα;

Ναι πρέπει να υπάρχουν. Παντού πρέπει να υπάρχουν. Ένας άνθρωπος πρέπει να σταματάει εκεί ακριβώς που μπορεί να επηρεαστεί η προσωπικότητα ενός άλλου ή εκεί που μπορεί αν προσβάλλεις κάποιον (όποιος κι’ αν είναι αυτός). Μιλώ για ηθικούς φραγμούς, και θεωρώ ότι τα όρια αυτά είναι πολύ μεγάλα. Είναι και στα πλαίσια της ηθικής του καθένα.

Έχοντας θυσιάσει εδώ και χρόνια τον ψυχαγωγικό της χαρακτήρα στο βωμό του άμεσου κέρδους, η σάτιρα επικεντρώνεται σε φθηνά άρθρα που θα κεντρίσουν το ενδιαφέρον του κοινού γρήγορα και εύκολα. Ένας τέτοιος τρόπος είναι ο εξευτελισμός και η διαπόμπευση της ανθρώπινης αξιοπρέπειας. Είτε σε εκπομπές που προτρέπουν ανθρώπους να προβούν σε εξευτελιστικές δραστηριότητες για λίγα ευρώ, είτε παρουσιάζοντας στο ευρύ κοινό τα χρέη τους, είτε ταπεινώνοντας παιδιά σε στημένους διαγωνισμούς <<ταλέντων>> . Πρωτεύοντα ρόλο σε αυτή τη διαδικασία, δυστυχώς έχουν και οι σατιρικές εκπομπές. Η δημόσια σάτιρα που κάποτε ήταν ένα εξαιρετικό όπλο απέναντι στην αλαζονεία της όποιας εξουσίας πλέον έχει γίνει μιας μέθοδος εξευτελισμού απέναντι σε ανίσχυρους, αδύναμους ανθρώπους ή πολιτικά διαφοροποιημένους. Πολύ συχνά γίνεται λόγους για τα όρια της σάτιρας. Η δημόσια σάτιρα έχει το ρόλο της κριτικής και της παρωδίας μιας έννοιας ή ενός προσώπου, χρησιμοποιώντας πολλές φορές μια σειρά από αρνητικά χαρακτηριστικά, όπως η ειρωνεία, η υπερβολή και ο σαρκασμός, έχοντας πάντα όμως κάποιο ευγενή στόχο. Δεν εμπλέκεται σε ηθικούς φραγμούς που αποκωδικοποιούμε διαφορετικά ανάλογα την εποχή. Οπότε το σωστό ερώτημα σήμερα απέναντι στις σύγχρονες σατιρικές αναφορές δεν είναι αν ξεπερνούν τα όρια της σάτιρας, αλλά αν αυτό που κάνουν είναι σάτιρα. Η δημόσια σάτιρα χρησιμοποιεί τον σαρκασμό και την ειρωνεία για να κριτικάρει ένα πρόσωπο. Αλλά ο σαρκασμός και η ειρωνεία από μόνα τους δεν είναι σάτιρα. Όταν δεν έχουν ένα θετικό στόχο ως βασικό συστατικό. Τη βελτίωση του αντικειμένου ή των συνθηκών που απορρέουν από αυτό. Παράδειγμα, αν σε μια εκπαιδευτική αίθουσα, αποχωρήσει ο καθηγητής μετά από μια αυστηρή και σκληρή ομιλία προς τους μαθητές, σάτιρα είναι να σηκωθεί κάποιος από αυτούς και να ειρωνευτεί το ύφος ή το λόγο του καθηγητή. Η δημιουργία ενός πιο απελευθερωμένου κλίματος απέναντι στον εξουσιαστικό ρόλο του καθηγητή, επιτρέπει στην σάτιρα να υπερβαίνει τον σεβασμό που ηθικά θα ήταν απαραίτητος απέναντι στον εκπαιδευτή. Αντίθετα η διακωμώδηση ενός συμμαθητή που έχει κινητικό πρόβλημα ή δεν είναι του κύκλου αυτού που σατιρίζει δεν είναι σάτιρα, είναι απλώς διαπόμπευση. Δεν παράγει κανένα θετικό αποτέλεσμα, δεν βελτιώνει, δεν έχει στόχο. Αυτή είναι η σύγχρονη σάτιρα των μέσων ενημέρωσης, η διαπόμπευση ενός ανθρώπου που δεν έχει το νοητικό επίπεδο, το πολιτιστικό υπόβαθρο και τη πολιτική συμπεριφορά που επιθυμούν οι διανοούμενοι σύγχρονοι σατιρικοί.

Τα μίση που καλλιεργούνται στην κοινωνία μας μόνο κακό μπορούν να κάνουν. Δεν υπάρχει πρόοδος που απορρέει από μια πανηγυρική νίκη ή μια συντριπτική ήττα μεμονωμένα. Η μακροπρόθεσμη κοινωνική ανάταση και η βελτίωση του Βιοτικού μας επιπέδου θα επέλθει μόνο από τη συνολική και εκατέρωθεν δράση στα βασικά και καίρια προβλήματα του νησιού μας.

Δεν θα είχα κανένα πρόβλημα στο να υπογράψω το άρθρο μου αν δεν υπήρχε ο κίνδυνος της ταύτισης των λόγων μου με το πρόσωπό μου. Σημασία δεν έχει ποιος τα λέει αλλά αν είμαστε διατεθειμένοι να ακούσουμε αλήθειες και να αποστασιοποιηθούμε από ταμπέλες, κόμματα, και μονόπλευρες ερμηνείες. Άλλωστε δεν διεκδικώ τίποτα απλά λυπάμαι για την κατάντια του τόπου μου."

Ένας Ναξιώτης.