Τιμή στον Νάξιο ΓΙΩΡΓΟ ΤΖΑΝΝΕΤΗ

Τούτη την ώρα που γράφεται αυτό το σημείωμα γίνεται η εξόδιος ακολουθία (στην εκκλησία της γειτονιάς του) ενός εκλεκτού μέλους της Ναξιακής κοινωνίας του Επίτιμου Προέδρου Εφετών του Γεωργίου Τζαννετή. Ενός ανθρώπου που τίμησε την επιστήμη του θεραπεύοντας τη Δικαιοσύνη, αλλά και τα «γράμματα» με τη στάση ζωής του και τα κείμενά του.
Το άρθρο που ακολουθεί το έγραψε το 1958 με τίτλο: «Μπάλλος, ο χορός του έρωτα», (“Ναξιακόν Μέλλον“, 1958, φ. 200) και απετέλεσε τα προλεγόμενα του βιβλίου μου «Ο ΑΙΓΑΙΟΠΕΛΑΓΙΤΙΚΟΣ ΜΠΑΛΛΟΣ» (2008, 23-25).
Τούτη η ανάρτηση είναι η ελάχιστη Τιμή στον Επιστήμονα και ενεργό πολίτη της Νάξου ΓΙΩΡΓΟ ΤΖΑΝΝΕΤΗ.
Καλό σας ταξίδι!!!!!!
ΠΡΟΛΕΓΟΜΕΝΑ ενός...... Νάξιου
Γεώργιος Τζαννετής, (Πρόεδρος Εφετών)

«Ελπίζω να συμφωνείτε μαζί μου ότι ο πιο θελκτικός, ο πιο χαριτωμένος κι ο πιο άμορφος από τους τοπικούς χορούς μας είναι ο μπάλλος. Γι’ αυτό και αξίζει, νομίζω, να τον δούμε από κοντά, να τον αναλύσωμε και να εξηγήσωμε το περιεχόμενο και την μορφή του, σε γραμ­μές απλές και σύντομες κατά το δυνατό…

Πρέπει να τονίσω ευθύς εξ αρχής ότι είναι ο μοναδικός ελληνικός χορός που χορεύεται κατά ζεύγη. Αυτή η εξαίρεση όχι μόνο δεν μειώνει τον αγνό του χα­ρακτήρα, αλλ’ αντιθέτως τον ξεχωρίζει και τον κάνει τον γραφικώτερο απ’ τους χορούς μας.

… Είναι αλήθεια πως πολλοί του βρήκαν ξενικές επιδράσεις. Και αν παραδεχτού­με κάτι τέτοιο, αναντίρρητο πάντως για όλους παραμένει πως είναι γνήσια ελληνικός στη βάση και στο σύνολό του. Άλ­λως τε έτσι που χορεύεται ο μπάλλος στη Νάξο είναι ο περισσότερο απηλλαγμένος απ’ αυτά που μερικοί εμφανίζουν ως ξενικά στοιχεία (ανέμισμα μανδηλιών κλπ.). Εντελώς ξενικό είναι μονάχα τ’ όνομά του.

Μικρός όταν ήμουνα θαύμαζα και ζή­λευα όσους απ’ τους μεγαλύτερούς μου χόρευαν μπάλλο. Μια μέρα παρακάλεσα κάποιο μεσόκοπο συγγενή μου, πού ’ταν περίφημος χορευτής του, να με μάθει κι εμένα τούτο το χορό… “Δεν είναι ακόμα καιρός σου” μου αποκρίθηκε και προσέθε­σε: “περίμενε πρώτα να βγάλεις μουστάκι και θα τον μάθης ύστερα μονάχος σου χωρίς κανένα δάσκαλο”…. Μετά από με­ρικά χρόνια κατάλαβα πόσο δίκιο είχε….

Ο μπάλλος είναι ένα ερωτικό ποίημα αρμονικών κινήσεων. Είναι μια εκπληκτική ρυθμική έκφραση του αιώνιου ερωτικού αγώνα. Για να χορέψεις μπάλλο πρέπει να ’χεις νοιώσει την καρδιά σου να φτερουγίζει απ’ τη γλυκεία ευτυχία της ερωτικής πάλης.

Ο χορευτής εξ άλλου, ο κάθε χορευτής που δεν εκτελεί μηχανικούς βηματισμούς αλλά χορεύει πραγματικά, εκφράζει με τον ρυθμό και τις κινήσεις του ολόκληρο τον εσωτερικό του κόσμο. Και αφού ο μπάλ­λος είναι η χορευτική απεικόνιση του έρω­τα, θα πρέπη νάχης μυηθή προηγουμένως από τη Φύση και τη Ζωή στα ερωτικά μυστικά για να χορέψης τούτο το χορό.

Ο μπάλλος είναι μιμόρχημα της ερω­τικής αγάπης, αλλ’ όχι της οποιασδήποτε. Καμμιά σχέση δεν έχει με την αγοραία αγάπη, την αργυρώνητη κατάκτηση, την εύκολη ικανοποίηση. Εκφράζει μονάχα την αληθινή, αυτή που αναστατώνει την καρ­διά, αυτή που απαιτεί προσπάθειες και αγώνες για να φθάση στο αίσιο τέρμα της.

Ο γεροδεμένος λεβέντης που χορεύει απέναντι στην όμορφη βεργολυγερή, δεν κάνει τίποτ’ άλλο παρά ν’ ανταποκρίνεται με αρρενωπή ζωηρότητα στην θηλυκή πρό­κλησή της. Οι λεπτομέρειες του μπάλλου είναι πολύ χαρακτηριστικές: Σε μια στι­γμή απομακρύνεται η κοπέλα και ο νέος την αφήνει για να την καμαρώση εξ απο­στάσεως με συγκρατημένη ευτυχία. Αλλ’ αυτή η απόλαυση δεν διαρκεί γιατί σπεύδει σε λίγο να την ξαναφθάση με αδρά και γεμάτα αυτοπεποίθηση άλματα και κινήσεις. Την πλησιάζει και γίνεται πιο ήσυχος μαζί και τρυφερός. Τώρα έχει και προστατευτικές διαθέσεις. Ανοίγει τα χέρια του για να της δείξη την ασφάλεια και τη ζέστα της αγκαλιάς του. Ουδέπο­τε όμως την εγγίζει. Όταν η νέα προσ­ποιείται διστακτικότητα και αδιαφορία ο νέος γίνεται τολμηρότερος. Τότε εκφράζε­ται με πηδήματα και φιγούρες όλο επιδε­ξιότητα και σβελτοσύνη. Αν η νέα εξα­κολούθηση να είναι επιφυλακτική, ο νέος κάνει πως αποθαρρύνεται. Στην περίπτωση αυτή ακριβώς η χορεύτρια, με γυναικεία μαεστρία, του δίνει νέες ελπίδες και κουράγιο για να επαναλάβη τη σεμνή φυγή της μόλις ο άνδρας ενθουσιαστή….

Μονάχα τα αγνά ελληνικά ήθη μπορούν να γαλουχήσουν αυτό τον έρωτα, και μο­νάχα στα νησιά μας μπορεί να χορευθή ένας τέτοιος χορός!

Όσο πιο πολύ εμβαθύνει κανείς στον μπάλλο, τόσο πιο πολύ ελληνικό τον βρί­σκει. Δεν υποστηρίζω πως κατ’ αποκλει­στικότητα στον τόπο μας οι νέοι μπορούν να ερωτευθούν αγνά. Κάτι τέτοιο δεν είναι βέβαια δικό μας προνόμιο. Όπου υπάρ­χει σάρκα ζωντανή εκεί δημιουργείται και ο ερωτικός πόθος. Και όπου, παράλληλα με την επιθυμία, ο νους κυβερνά χωρίς η καρδιά να μένη σφιγμένη, εκεί ανα­πτύσσεται ο αγνός έρωτας….

Αγνός έρωτας μπορεί να εκφρασθή και με άλλο χορό. Στον μπάλλο μας όμως, μαζί με το ερωτικό στοιχείο, συνδυάζονται συμβολισμοί, αντιλήψεις και κινήσεις γνη­σίως αρχαιοελληνικές.

Ας φέρω για παράδειγμα τα σε ύφος άλματα του χορευτή στον μπάλλο. Οι πρόγονοί μας πίστευαν ότι με τέτοιες κινήσεις στις θρησκευτικές τους τελετές ενισχύετο η αύξηση των φυτών και η αφθονία των αγαθών της γης. Κατά την αρχαία αντίληψη επίσης οι ζωηρές κινή­σει ς μπορούσαν να μειώσουν το ηθικό του αντιπάλου και να δυναμώσουν το θάρρος του αγωνιστή, που επεβάλετο έτσι με την επίδειξη της ρώμης του.

Μεταφέρετε αυτούς τους συμβολι­σμούς και τις αντιλήψεις των αρχαίων Ελλήνων στις κινήσεις του μπάλλου, που είναι, όπως είπα, ερωτικό μιμόρχημα: Τα πηδήματα του νέου εκφράζουν βέβαια τη χαρά και την αφθονία ζωής που τον πλημ­μυρίζει. Μπορούμε να πούμε όμως πως εκ­δηλώνουν και συμβολικά την αυτοπεποίθη­σή του για μια πλούσια ερωτική σπορά που θάχη ανάλογη καρποφορία. Οι ζωη­ρές κινήσεις του πάλι παρατηρούνται κυ­ρίως όταν η κοπέλλα δείχνει αδιάφορη ή επιφυλακτική. Τότε ακριβώς χρειάζεται να επιδειχθή μ’ αυτές η υπεροχή του αρ­σενικού, για να υποχωρήση το θηλυκό στη δύναμή του.

Από την καθαρώς κινητική άποψη θα πρέπει να εξαρθή η ωφέλεια του μπάλλου στη σωματική συγκρότηση του χορευτή.

Μητέρα του νεοελληνικού χορού είναι η αρχαιοελληνική όρχηση, που δεν περιωρίζετο στις κινήσεις των ποδιών αλλ’ επεξετείνετο σ’ ολόκληρο το σώμα. Γι’ αυτό και ο Σωκράτης θεωρούσε την όρχηση παμμερή σωματική άσκηση.

Γενικώτερα, έχει γίνει παραδεκτό πως οι ελληνικοί χοροί αποτελούν ένα θαυμά­σιο τρόπο αγωγής των νέων. Δεν είναι μόνον η ομαλή και ήρεμη κινητικότητα που απαιτεί η εκτέλεσή των. Η ψυχική ευχαρίστηση που προκαλούν, σε συνδυασμό με το υγιεινό φυσικό περιβάλλον του υπαίθρου (όπου σχεδόν πάντα χορεύονται) δίνουν τέρψη αγνή και βοηθούν στην αρ­μονική ανάπτυξη του κορμιού με κάλλος και με δύναμη.

Αυτά που διαβάσατε αγαπητοί μου αναγνώστες, είναι η σκιαγραφία, το νόημα και η σπουδαιότητα του μπάλλου μας.

Τιμή και χαρά σ’ αυτούς που τον χορεύουν και που τον νοιώθουν».
Από http://xoroballomata.wordpress.com