H διαδικασία πώλησης της Σμύριδας αγγίζει τα όρια της απιστίας

του Ιάκωβου  Β. Γιακουμή

Υπ. Διδάκτορα Ε.Μ.Π.

Υπεύθυνου Επιτροπής Σμύριδας Ο.ΝΑ.Σ.

Σύμφωνα με την από 17/7/2013 απόφαση  της Επιθεώρησης Μεταλλείων Νοτίου Ελλάδος (υπάγεται στο Υπουργείο  Περιβάλλοντος Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής) με αριθμό Πρωτοκόλλου ΕΜΝΕ/Φ37.5/2309 (ΑΔΑ: ΒΛ4Υ0-ΙΝΘ) πωλείται Ναξιακή Σμύριδα Α΄ Ποιότητας έναντι 7,34€/μετρικός τόνος. Η απόφαση αυτή στηρίζεται στα Βασιλικά Διατάγματα της δεκαετίας του 1950 (ΦΕΚ148/Α/1953, ΦΕΚ119/Α/1954 και ΦΕΚ79/Α/1956). Οι, δε, τιμές πώλησης της Ναξιακής Σμύριδας έχουν καθοριστεί από.....

την δεκαετία του 1980 (Φ36/106/1986 Απόφαση του Υπουργείου Βιομηχανίας, Ενέργειας και Τεχνολογίας).

Αξίζει να σημειωθεί ότι η  ανωτέρω νομοθεσία δεν απαιτεί  διαγωνισμό για την διάθεση της Ναξίας Σμύριδας παρά μόνο μία αίτηση του ενδιαφερομένου.

60 χρόνια μετά την θεσμοθέτηση  της κείμενης νομοθεσίας και  30 χρόνια μετά τον ορισμό των  τιμών διάθεσης της σμύριδας  πολλά έχουν αλλάξει στην χώρα  και παγκοσμίως. Ανάμεσα σε αυτά είναι οι τιμές των ορυκτών, οι τεχνολογίες εξόρυξης και αξιοποίησής τους και φυσικά οι εφαρμογές τους.

Η κοκκοποιημένη Σμύριδα  Τουρκίας τιμάται περίπου 235€/μετρικό  τόνο (τιμές 2009) για αποστολές των 25τόνων καθώς ο υπογράφων διαθέτει έγγραφη προσφορά εξαγωγικής εταιρείας Τούρκικης Σμύριδας. Η χαώδης αυτή διαφορά τιμής πώλησης της Ναξίας Σμύριδας σε σχέση με την Τουρκική συνιστά γεγονός που πρέπει να διερευνηθεί.Ενδεικτικά αναφέρεται ότι το Δημόσιο έλαβε περίπου 110.000€ για την πώληση των 15.000μετρικών τόνων της ως άνω απόφασης, ενώ εάν η ίδια εταιρεία τους αγόραζε από την Τουρκία θα έπρεπε να πληρώσει περί των 3,5εκ. ευρώ!

Προτεινόμενα βήματα αξιοποίησης  του ορυκτού

Μετά την αναλυτική  καταγραφή της υφιστάμενης κατάστασης, που έχει πραγματοποιηθεί από την Επιτροπή Σμύριδας της Ομοσπονδίας Ναξιακών Συλλόγων, προτείνεται η εκτίμηση του συνολικού κόστους λειοτρίβησης της Σμύριδας από το Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο. Το κεφαλαιουχικό κόστος και το κόστος λειτουργίας θα εκτιμηθούν με μεγάλη ακρίβεια μετά την λειοτρίβηση 50-100kg Σμύριδας στα εργαστήρια του Πολυτεχνείου. Η λειοτρίβηση αυτή θα οδηγήσει στην εκτίμηση του δείκτη Bond.

Μέσω του δείκτη Bond, θα μπορέσει να λάβει το Ελληνικό Δημόσιο μία τεχνοοικονομική απόφαση προκειμένου να χρησιμοποιηθεί η βέλτιστη τεχνικά και οικονομικά λύση λειοτρίβησης της Σμύριδας, ώστε να απολαμβάνει το Δημόσιο και οι Σμυριδεργάτες, κατ’ επέκταση, τα ωφελήματα της υπεραξίας του ελαιοτριβημένου προϊόντος.

Ως επικουρική δράση της μελέτης  αυτής θα μπορούσε να είναι μία εκδήλωση δωρεάς της ελαιοτριβημένης Σμύριδας στα συναφή μουσεία των Κυκλάδων, π.χ. Γεωλογικά Μουσεία Απειράνθου και Μήλου και Βιομηχανικό Μουσείο Σύρου.

Η Σμύριδα ως μέσο τουριστικής ανάπτυξης της  Ορεινής Νάξου

Ήδη από το 2008, ο Απεραθίτικος Σύλλογος και στην συνέχεια η ΟΝΑΣ, έχουν προτείνει την ένταξη του «ιστορικού τόπου και διατηρητέου μνημείου» (ΦΕΚ869Β/88) του Εναερίου και των Σμυριδορυχείων υπό την αιγίδα της UNESCO (ως διατηρητέο μνημείο του σύγχρονου ευρωπαϊκού βιομηχανικού πολιτισμού). Με τον τρόπο αυτό θα επιτευχθεί σημαντική ήπια τουριστική ανάπτυξη εναλλακτικού τουρισμού (περιπατητικού, εκπαιδευτικού κλπ) στην ευρύτερη περιοχή.

Ο στόχος αυτός δεν  είναι ουτοπικός καθώς πολύ χαμηλότερου  πολιτιστικού ενδιαφέροντος μεταλλεία και μεταλλευτικές εγκαταστάσεις έχουν ενταχθεί υπό την αιγίδα της UNESCO, όπως τα μεταλλεία άνθρακα στο Essex της Γερμανίας (http://whc.unesco.org/en/list/975) ή η μεταλλευτική περιοχή χαλκού στο όρος Falun της Σουηδίας (http://whc.unesco.org/en/list/1027).

Βέβαια, η Ελλάδα (της  τεράστιας πολιτιστικής κληρονομιάς) έχει εντάξει μόλις 17 τοποθεσίες υπό  την αιγίδα της UNESCO, όταν η Ιταλία έχει εντάξει 47 και η Ισπανία 43. Οι ευθύνες των αρμοδίων αρχαιολογικών υπηρεσιών της Ελλάδας είναι τεράστιες και σε αυτό τον τομέα, καθώς αντί να αναδεικνύουν και να διαφημίζουν τα μνημεία μας, τα χρησιμοποιούν προκειμένου να δυσκολέψουν την οικονομική ανάπτυξη της χώρας.

Προκειμένου να αναζητηθεί χρηματοδότηση για τον παραπάνω στόχο, η Πολιτεία (Υπουργείο Περιβάλλοντος, Περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου, Δήμος Νάξου & Μικρών Κυκλάδων) θα πρέπει απλά να επικαιροποιήσει τις υπάρχουσες μελέτες και να συντάξει τους απαραίτητους φάκελους υποψηφιοτήτων. Άλλες ελληνικές και ευρωπαϊκές περιοχές έχουν κάνει χρήση τέτοιων εργαλείων χρηματοδότησης και έχουν αναπτύξει αντίστοιχα έργα. Ενδεικτικά αναφέρονται:

• Βιομηχανικό Μουσείο Ερμούπολης Σύρου (http://www.ketepo.gr)
• Μεταλλευτικό Πάρκο Φωκίδας (http://www.vagonetto.gr)
• Κέντρο βιομηχανικής κληρονομιάς στην περιοχή των ορυχείων της Σένι στην Σερβία το οποίο χρηματοδοτήθηκε μεευρωπαϊκούς πόρους ύψους 1,5 εκ €

(http://web.ana-mpa.gr/balkans/article.php?doc_id=597947)

  

Συμπέρασμα

Δυνατότητες αξιοποίησης του ορυκτού  και των εγκαταστάσεων υπάρχουν. Αντίστοιχα παραδείγματα καλών πρακτικών (best practices) είναι διάσπαρτα στην Ευρώπη και την Ελλάδα. Ας παραφράσουμε, λοιπόν, την απάντηση του κατοίκου της Απειράνθου στην ερώτηση «Τι περιέχει το σμυρίγλι;» που ήταν (με μεγαλείο λαϊκής σοφίας) «Πολιτική» στην πραγματική απάντηση «Το σμυρίγλι περιέχει κορούνδιο (Al₂O₃), είναι το δεύτερο ορυκτό σε σκληρότητα μετά το διαμάντι και καθήκον έναντι των προγόνων μας και των παιδιών μας είναι να δώσουμε τέλος στην εγκατάλειψη του ορυκτού και των εγκαταστάσεων».