Στις 4.56 το πρωί (ώρα Ελλάδας) της 21ης Ιουλίου 1969 ο αμερικανός αστροναύτης του διαστημοπλοίου Απόλλων 11 Νιλ Αρμστρονγκ είπε την περίφημη φράση: «Αυτό είναι ένα μικρό βήμα για έναν άνθρωπο αλλά ένα μεγάλο άλμα για την ανθρωπότητα» και κάνοντας το βήμα έγινε ο πρώτος άνθρωπος που περπάτησε σε ένα άλλο ουράνιο σώμα πέρα από τη Γη μας
Από τότε πέρασαν 40 χρόνια, αρκετά για να μπορούμε να αποτιμήσουμε τα αποτελέσματα αυτής της επιχείρησης μακριά από τη φορτισμένη ατμόσφαιρα εκείνων των ημερών. Αξίζει λοιπόν να προσπαθήσουμε να απαντήσουμε σε μερικά καίρια ερωτήματα όπως: Πώς φθάσαμε στην επιτυχία, τι κερδίσαμε και πώς οι γνώσεις που αποκτήσαμε διαμόρφωσαν στη συνέχεια άλλες διαστημικές αποστολές;
Οι περισσότεροι ίσως δεν θα έχουν υπόψη τους ότι η απόφαση για την προσεδάφιση ανθρώπων στη Σελήνη βασίστηκε περισσότερο σε λόγους γοήτρου και λιγότερο σε επιστημονικούς λόγους. Ως τις αρχές της δεκαετίας του 1960 το σοβιετικό διαστημικό πρόγραμμα ήταν σαφώς σε πιο προηγμένη φάση από το αμερικανικό. Οσον αφορά μάλιστα τη Σελήνη, οι Σοβιετικοί είχαν ήδη φωτογραφίσει την αθέατη πλευρά της από το 1959 και προετοίμαζαν μη επανδρωμένες αποστολές για τη μεταφορά σεληνιακού υλικού στη Γη. Στο παράλογο κλίμα του Ψυχρού Πολέμου εκείνης της εποχής, αυτή η κατάσταση θεωρήθηκε απαράδεκτη για τη διεθνή εικόνα των Ηνωμένων Πολιτειών και έτσι ο πρόεδρος Κένεντι έθεσε στόχο του αμερικανικού διαστημικού προγράμματος κάτι το πραγματικά εντυπωσιακό: την αποστολή ανθρώπων για πρώτη φορά σε άλλο ουράνιο σώμα πριν από το 1970. Η τιτάνια προσπάθεια που απαιτήθηκε κόστισε 24 δισ. δολάρια εκείνης της εποχής, ποσόν πραγματικά φανταστικό για την οικονομία οποιασδήποτε μικρής χώρας, και είχε ως αποτέλεσμα την προσεδάφιση έξι διαστημοπλοίων στη Σελήνη μεταξύ των ετών 1969 και 1972. Τα πληρώματα αυτών των αποστολών μετέφεραν πολλά όργανα για επιστημονικά πειράματα, κυκλοφόρησαν στην επιφάνεια του δορυφόρου μας πάνω σε ένα μικρό αυτοκίνητο, πήραν αμέτρητες φωτογραφίες και έφεραν πίσω στη Γη 381 κιλά σεληνιακών πετρωμάτων. Σίγουρα από επιστημονικής και τεχνολογικής πλευράς η όλη επιχείρηση ήταν ένας μικρός θρίαμβος, μια και μάθαμε πάρα πολλά για τη δομή και την ιστορία του δορυφόρου μας. Μήπως όμως ήταν δυνατόν τα περισσότερα από τα αποτελέσματα να είχαν επιτευχθεί πολύ φθηνότερα, με τη στρατηγική των μη επανδρωμένων πτήσεων που προωθούσε η τότε Σοβιετική Ενωση; Πώς μπορεί να αποτιμήσει κανείς την ωφέλεια που είχε η αμερικανική βιομηχανία από την ανάπτυξη νέων τεχνολογιών και υλικών;
Δεν υπάρχει εύκολη απάντηση στα παραπάνω ερωτήματα, το τελικό συμπέρασμα όμως της ίδιας της NASA φαίνεται από τη συνέχεια του προγράμματος εξερεύνησης της Σελήνης: η επόμενη αποστολή, μετά το τέλος του προγράμματος Απόλλων, πραγματοποιήθηκε μόλις πριν από τρία χρόνια, το 1994! Τη χρονιά αυτή το διαστημόπλοιο Clementine έγινε δορυφόρος της Σελήνης για δύο μήνες και εξερεύνησε συστηματικά την επιφάνειά της. Το πιο εντυπωσιακό αποτέλεσμα αυτής της αποστολής φαίνεται ότι είναι η ανακάλυψη νερού στον νότιο πόλο της Σελήνης, που επιτεύχθηκε με ένα πολύ έξυπνο πείραμα: το διαστημόπλοιο εξέπεμπε ραδιοφωνικά κύματα, η σεληνιακή επιφάνεια τα ανακλούσε και ραδιοτηλεσκόπια στη Γη μετρώντας την ανακλώμενη ακτινοβολία μπορούσαν να υπολογίσουν το υλικό που προκαλούσε την ανάκλαση. Η ύπαρξη νερού στη Σελήνη έχει μεγάλη σημασία για την πραγματοποίηση επανδρωμένων διαστημικών ταξιδιών σε άλλους πλανήτες και ιδίως αυτού προς τον Αρη που προγραμματίζεται γύρω στο 2015, επειδή η μεταφορά του νερού από τη Σελήνη κοστίζει σημαντικά φθηνότερα από ό,τι η μεταφορά του από τη Γη.
Οριστική απάντηση στο κατά πόσο υπάρχει νερό στη Σελήνη θα μας δώσει το διαστημόπλοιο Lunar Prospector (που στα ελληνικά θα μπορούσε να μεταφραστεί ελεύθερα ως «Χρυσοθήρας της Σελήνης») που σχεδιάζεται να εκτοξευθεί σε δύο μήνες, στις 24 Σεπτεμβρίου. Σκοπός της αποστολής αυτής, που θα διαρκέσει περισσότερο από ένα χρόνο, είναι η κατασκευή ενός λεπτομερειακού χάρτη της σύστασης των επιφανειακών στρωμάτων της Σελήνης. Το διαστημόπλοιο Lunar Prospector έχει βάρος μόνο 290 κιλά και εντάσσεται στη νέα στρατηγική εξερευνήσεων της NASA, που στηρίζεται στην αποστολή μικρών και φθηνών διαστημοπλοίων, όπως και το Mars Pathfinder. Τις προσεχείς χρονιές παρόμοια διαστημόπλοια σχεδιάζεται να μεταφέρουν στη Γη σκόνη από την ουρά ενός κομήτη και αέρια από τον ηλιακό άνεμο.
Πέρα από την εκμετάλλευση του νερού της Σελήνης για τα διαστημικά ταξίδια, βασικός στόχος της εξερεύνησής της τώρα πια είναι αυτός που οδήγησε και όλες τις άλλες εξερευνήσεις στη Γη: η αναζήτηση πρώτων υλών. Σημαντικότερο «μετάλλευμα» που ελπίζουμε να πάρουμε από τη Σελήνη είναι το ήλιον-3, ένα αέριο που αναμένεται να παίξει βασικό ρόλο στην ανάπτυξη της ελεγχόμενης θερμοπυρηνικής σύντηξης και στην παραγωγή άφθονης, φθηνής και «καθαρής» ηλεκτρικής ενέργειας κατά τον 21ο αιώνα.
Δεν υπάρχουν σχόλια :
Δημοσίευση σχολίου