«Παρά την ιδιαίτερη δόμηση της περιοχής, αν είχε εφαρμοστεί έγκαιρα το πρωτόκολλο εκκένωσης του οικισμού, ενδεχομένως να είχαμε θρηνήσει πολύ λιγότερα θύματα» δηλώνει στο «Βήμα της Κυριακής» ο Μιχάλης Χάλαρης, αντιπρόεδρος της Ενωσης Πτυχιούχων Αξιωματικών και Υπαξιωματικών του Πυροσβεστικού Σώματος και καθηγητής στο..... μεταπτυχιακό «Ανάλυση και Διαχείριση Ανθρωπογενών και Φυσικών Καταστροφών» και στο Ινστιτούτο Επιμόρφωσης του ΕΚΔΑΑ σε θέματα Διαχείρισης Εκτάκτων Αναγκών και Πολιτικής Προστασίας, επισημαίνοντας πάντως ότι ο σχεδιασμός που υπάρχει «χάνεται στη μετάφραση όταν φτάνει στα γραφεία της Περιφέρειας και των δήμων».
Ο κ. Χάλαρης εκτιμά ότι η εκτροπή των οχημάτων από τη Μαραθώνος «έπρεπε να γίνει» αλλά, όπως τόνισε, αντί να δοθεί εντολή στους διερχόμενους οδηγούς να κάνουν αναστροφή και να απομακρυνθούν από την περιοχή, τους κατηύθυναν στο στόμα του λύκου. Επισημαίνει ότι το Πυροσβεστικό Σώμα λειτουργεί τα τελευταία τρία χρόνια στον «αυτόματο πιλότο», αποψιλωμένο από εκατοντάδες έμπειρους πυροσβέστες που μετακινήθηκαν, χωρίς να αντικατασταθούν, σε αεροδρόμια και αυτοκινητοδρόμους. Τέλος, υπογραμμίζει ότι ακόμη και ο «ισχυρότερος μηχανισμός καθίσταται αδύναμος να διαχειριστεί τέτοιες καταστροφές αν δεν έχει ενσωματώσει στον σχεδιασμό του τους κατοίκους των περιοχών».
Γιατί χάθηκε η μάχη με τη φωτιά; Τι δεν εκτιμήθηκε σωστά;
«Είναι δύσκολο κανείς να αναφερθεί με καθαρή ματιά στη βιβλική καταστροφή στο Μάτι της Αττικής. Η καρδιά και το μυαλό μας είναι με τους συμπολίτες μας που επλήγησαν και με τα θύματα. Μάχες χάνονται προτού δοθούν αν είναι παρούσες η αμέλεια, η άγνοια, η ανικανότητα, η αβλεψία, η ανεπάρκεια, η ανυπαρξία προετοιμασίας, η έλλειψη επικοινωνίας.
Η πολιτική και η πυροσβεστική ηγεσία των τελευταίων τριών ετών άφησαν το Πυροσβεστικό Σώμα να λειτουργεί στον αυτόματο πιλότο. Παρότι οι τοπικές δυνάμεις της Πυροσβεστικής έδρασαν ικανοποιητικά, η πυρκαγιά ξέφυγε και λόγω της έλλειψης περισσότερων μέσων. Αν, για παράδειγμα, από τα 100 πυροσβεστικά οχήματα, λειτουργούν τα 70 και τα υπόλοιπα 30 είναι εκτός μάχης, τότε στερούμαστε ένα σημαντικό μέρος των δυνάμεων πυρόσβεσης. Τέλος, ο κρισιμότερος ίσως παράγοντας είναι ο άνθρωπος, που αποτελεί την ψυχή του Πυροσβεστικού Σώματος. Πού πήγε όμως ο "άνθρωπος"; Μετακινήθηκαν, στο πρώτο τρίμηνο του 2017, χωρίς αντικατάσταση, 700 έμπειροι πυροσβέστες, στα 14 περιφερειακά αεροδρόμια και στους αυτοκινητοδρόμους της χώρας. Επίσης, υπήρξαν έκτακτες συνταξιοδοτήσεις με τα αποτελέσματα να είναι ορατά όταν η Πυροσβεστική κλήθηκε να διαχειριστεί δύο παράλληλα συμβάντα στην Περιφέρεια Αττικής».
Ηταν οι συνθήκες πρωτοφανείς; Γιατί όλα έγιναν μέσα σε λίγες ώρες.
«Οι ισχυροί δυτικοί άνεμοι, που κατά διαστήματα ξεπέρασαν τα 90 χλμ. την ώρα, διαδραμάτισαν πολύ σημαντικό ρόλο στη γρήγορη μετάδοση της πυρκαγιάς σε μορφή καθόδου προς τα χαμηλότερα υψόμετρα. Ο συνδυασμός "δάσος και σπίτια" είναι ένα πολύ επικίνδυνο κοκτέιλ που λειτούργησε σαν φιτίλι για όλη την περιοχή».
Υπήρξε κάποιο λάθος στη διαχείριση που θα το αποκαλούσατε μοιραίο; Το κλείσιμο της Μαραθώνος ήταν σωστή ή λάθος κίνηση;
«Εκτροπή των οχημάτων από τη Μαραθώνος έπρεπε να γίνει. Δεν θέλω να σκεφτώ τι θα συνέβαινε αν η φωτιά έφτανε εκεί και υπήρχαν οδηγοί. Αντί όμως να δοθεί εντολή στους διερχόμενους οδηγούς να κάνουν αναστροφή και να απομακρυνθούν από την περιοχή η οποία καιγόταν, τους κατηύθυναν στο "στόμα του λύκου". Σε κανέναν σχεδόν οικισμό, όταν εκτρέπονται και τα δύο ρεύματα μιας λεωφόρου, δεν θα αποφευχθεί η κυκλοφοριακή συμφόρηση. Ο ανύπαρκτος πολεοδομικός σχεδιασμός μπορεί να φταίει για τα θύματα-κατοίκους, αλλά όχι για τους διερχομένους».
Θα μπορούσε να είχε εκκενωθεί η περιοχή;
«Παρά την ιδιαίτερη δόμηση της περιοχής, εκτιμώ ότι αν είχε εφαρμοστεί έγκαιρα το πρωτόκολλο εκκένωσης του οικισμού, ενδεχομένως να είχαμε θρηνήσει πολύ λιγότερα θύματα. Αλλωστε, υπάρχει και το παράδειγμα των κατασκηνώσεων, όπου χάρη στην έγκαιρη απομάκρυνση των παιδιών γλιτώσαμε την τραγωδία. Στο τραγικό αποτέλεσμα συνέτεινε και η μορφολογία της ακτογραμμής που έκανε δυσχερή την πρόσβαση στην παραλία στα περισσότερα σημεία. Μην ξεχνάμε όμως τη χαμηλή ορατότητα, την αποπνικτική ατμόσφαιρα και τον δικαιολογημένο πανικό του κόσμου όταν έβλεπε τις φλόγες πάνω από το κεφάλι του.
Υπάρχει εγκύκλιος της Γενικής Γραμματείας Πολιτικής Προστασίας που προβλέπει επιχείρηση οργανωμένης εκκένωσης περιοχών και καθορίζει τους ρόλους και τις αρμοδιότητες των εμπλεκομένων φορέων και προσώπων. Εκ του αποτελέσματος φαίνεται όμως ότι η... πυρκαγιά το "έκαψε" και αυτό και πρέπει να το ξαναγράψουμε... χθες. Η τεχνολογία σήμερα μας προσφέρει πολλές λύσεις, υπάρχουν "μοντέλα" που βάζοντας περιοχή, πληθυσμό, πολεοδομικό σχέδιο μπορούν να δώσουν λύσεις άμεσα και αποτελούν ιδανικό εργαλείο λήψης αποφάσεων».
Τελικά έχουμε επιχειρησιακά σχέδια και δεν τα ακολουθούμε, ή είναι πολύπλοκα και εμπλέκονται άνθρωποι σε διαφορετικά επίπεδα διοίκησης, με αποτέλεσμα στην πράξη να μένουν μόνο στα χαρτιά;
«Θα θυμίσω τη φράση του Ντουάιτ Αϊζενχάουερ: Plans are nothing, Planning is everything. Τα επιχειρησιακά σχέδια υπάρχουν σε κεντρικό επίπεδο σε μορφή γενικού σχεδίου και όσο αλλάζουμε επίπεδο διοίκησης απαιτείται η εξειδίκευσή τους. Στην πραγματικότητα, ο σχεδιασμός... χάνεται στη μετάφραση όταν φτάνει στα γραφεία της Περιφέρειας και των δήμων.
Επίσης, είναι εμφανές το έλλειμμα των εξειδικευμένων στελεχών πολιτικής προστασίας τόσο σε επίπεδο διοίκησης όσο και αιρετών. Εδώ και τέσσερα χρόνια είναι σε αδράνεια η Εθνική Σχολή Πολιτικής Προστασίας που συστάθηκε με τον Ν.4249/2014 και θα μπορούσε να προσφέρει τεράστιο ρόλο στην εκπαίδευση εθελοντικών ομάδων, υπαλλήλων της Αυτοδιοίκησης δίνοντας ομοιόμορφη γνώση σε όλους τους εμπλεκομένους ώστε την ώρα της κρίσης να συνεννοούνται με τα μάτια».
Τι θα πρέπει να αλλάξει για να αποφύγουμε και άλλες τέτοιες τραγωδίες στο μέλλον;
«Οφείλουμε να κατανοήσουμε ότι ο καλύτερος και ισχυρότερος μηχανισμός καθίσταται αδύναμος να διαχειριστεί τέτοιες καταστροφές αν δεν έχει ενσωματώσει στον σχεδιασμό του τους κατοίκους των περιοχών μέσα από μια καλά προετοιμασμένη προσπάθεια. Είναι αυτονόητο ότι θα πρέπει να δημιουργηθούν συστήματα έγκαιρης προειδοποίησης και πληροφόρησης των πολιτών για την έναρξη της καταστροφής ενώ παράλληλα μέσα από την εκπαίδευση και τις ασκήσεις θα αναπτυχθούν αυτοματισμοί που θα μπορούν να εφαρμόσουν την ώρα της καταστροφής».
Το παράδειγμα της Σουηδίας
Θα τα συζητούμε όλα αυτά έπειτα από έναν μήνα ή τα πάντα θα ξεχαστούν και θα μείνουν όπως έχουν;
«Για να μην ξανακάνουμε συνέντευξη σε έναν χρόνο από σήμερα, απαιτούνται ριζοσπαστικές αλλαγές με συγκέντρωση δυνάμεων και εθνική συνεννόηση. Σας φέρνω για παράδειγμα τη Σουηδία όπου κάποια στιγμή αποφάσισαν να αναθεωρήσουν το σύστημα πολιτικής προστασίας τους. Η διαδικασία διήρκεσε πέντε χρόνια και είχαν συναποφασίσει ποιος θα είναι επικεφαλής του νέου συστήματος και μετά την ολοκλήρωση του κύκλου των πέντε ετών. Οι δύο επικεφαλής δούλευαν αρμονικά μεταξύ τους με αποτέλεσμα από το 2009 να έχουν μια αξιόπιστη δομή Πολιτικής Προστασίας».
«Για να μην ξανακάνουμε συνέντευξη σε έναν χρόνο από σήμερα, απαιτούνται ριζοσπαστικές αλλαγές με συγκέντρωση δυνάμεων και εθνική συνεννόηση. Σας φέρνω για παράδειγμα τη Σουηδία όπου κάποια στιγμή αποφάσισαν να αναθεωρήσουν το σύστημα πολιτικής προστασίας τους. Η διαδικασία διήρκεσε πέντε χρόνια και είχαν συναποφασίσει ποιος θα είναι επικεφαλής του νέου συστήματος και μετά την ολοκλήρωση του κύκλου των πέντε ετών. Οι δύο επικεφαλής δούλευαν αρμονικά μεταξύ τους με αποτέλεσμα από το 2009 να έχουν μια αξιόπιστη δομή Πολιτικής Προστασίας».
Δεν υπάρχουν σχόλια :
Δημοσίευση σχολίου